Herken je het volgende in jezelf en/of in anderen? “Nog even dit afmaken, dan ga ik echt op tijd naar huis.” “Ik kan deze patiënt toch niet laten zitten? Ik werk wel langer door. Anders zit ik thuis met een rotgevoel en kan ik niet lekker ontspannen.” Wist je dat meer dan een miljoen mensen jaarlijks de kans loopt om een burn-out te krijgen in Nederland? En dat een derde van het werkgerelateerde verzuim wordt veroorzaakt door werkstress? Deze cijfers zijn niet mis. Het is zowel voor werknemers als werkgevers zaak om werkstress zoveel mogelijk te reduceren. Dan zitten werknemers lekker in hun vel, hebben zij energie en blijven zij gemotiveerd aan de slag! Om mensen te activeren om hier iets mee te gaan doen, is 11 t/m 15 november 2019 uitgeroepen tot de “Week van de Werkstress”.
Oorzaken van werkstress
Waarom voel je stress? De oorzaken zijn per mens verschillend. Dit hangt namelijk nauw samen met hun persoonlijke situatie, hun karakter en hun drijfveren. Veel voorkomende oorzaken qua werkgerelateerde stress zijn:
• Een te hoge werkdruk: er is meer werk dan dat er mensen zijn. Dit zie je steeds meer, vooral bij krapteberoepen, zoals bijvoorbeeld in de zorg en de logistiek. De eigen grenzen bewaken wordt lastiger, helemaal als werknemers een groot verantwoordelijkheidsgevoel hebben en uit loyaliteit ver gaan.
• De match tussen mens en werk is niet meer zo goed. Het kan zijn dat de werknemer toe is aan nieuwe of andere taken. Mensen ontwikkelen zich én kunnen toe zijn aan nieuwe uitdagingen.
• Er zijn spanningen of conflicten tussen collega’s of tussen de medewerker en de leidinggevende. Men spreekt niet “dezelfde taal”, begrijpt elkaar niet goed en heeft verschillende verwachtingen van elkaar. Betere communicatie is noodzakelijk.
Werkstress reduceren: ga in gesprek
Als werkgever én werknemer zijn er diverse dingen die je kunt doen om de stress op de werkvloer zoveel mogelijk te reduceren. Hier een paar tips:
1. Allereerst ga (en blijf!) in gesprek met jouw mensen. Periodiek. Plan hier ruimte voor in: investeer hierin.
2. Onderzoek in hoeverre mensen de verantwoordelijkheden dragen die bij hun functie past. Mogelijk dragen mensen meer dan zij zouden hoeven. We zien bijvoorbeeld bij mensen met een voorkeur voor de blauwe drijfveer dat zij verantwoordelijkheid nemen als heel belangrijk ervaren in hun werk en de klus goed en gedegen willen uitvoeren. Hier ligt een valkuil, want wanneer is het werk dan echt af? Te veel verantwoordelijkheid nemen, zien we ook regelmatig bij mensen met een voorkeur voor de groene drijfveer. Vanuit hun intrinsieke motivatie werken zij mensgericht en voelen zij zich zo gedreven én verantwoordelijk om mensen te helpen, dat zij soms zichzelf daarbij op de tweede plek zetten. En sommige werknemers gaan heel ver voor hun werk, uit loyaliteit naar bijvoorbeeld de leidinggevende. Mensen met een voorkeur voor de paarse drijfveer zijn hier extra gevoelig voor. Als werkgever is het verstandig om te weten dat dit soort aspecten een rol kunnen spelen in het gedrag van mensen. Als je dit bespreekbaar maakt, kun je op een coachende wijze met de werknemer werken aan een betere balans.
3. Krijg inzicht in de match tussen mens en werk op individueel niveau. Doen mensen wat bij hen past? Waar ze energie van krijgen, waar ze kwaliteiten voor hebben? Is er ruimte, behoefte en bereidheid om zich verder te ontwikkelen? Uit onderzoek is gebleken dat mensen zich meer gemotiveerd voelen als zij zich kunnen blijven ontwikkelen. Het hangt af van de unieke combinatie van kwaliteiten, drijfveren en de persoonlijke situatie van mensen wat deze ontwikkelingen inhouden. Dit proces blijft in beweging. Als werkgever is het daarom belangrijk dat je hierover in gesprek blijft gaan. Bij mensen met een voorkeur voor de gele drijfveer kan het demotivatie en werkstress opleveren, als zij hun creativiteit, analytische vermogens en strategische wijze van denken te weinig kunnen inzetten. Deze mensen zou je moeten blijven uitdagen om ze vitaal en ‘on board’ te houden.
4. Tip! Zet eventueel tools in om meer inzichten te krijgen in de drijfveren van mensen.
5. Onderzoek hoe de dynamiek is binnen het team. Kijk naar de taken, rollen en verantwoordelijkheden die mensen hebben. Zijn die matches binnen het team nog goed? Of is hier verbetering nodig? Mensen met een voorkeur voor de rode drijfveer kunnen de neiging hebben om in situaties de leidersrol op zich te nemen en krachtig op te treden, dat kan spanningen geven in het team. Zeker als deze personen niet de aangestelde leiders zijn. Vooral blauw gedreven mensen zijn gevoelig voor hiërarchische verhoudingen. En groen gedreven mensen zijn gericht op gelijkwaardigheid, zij kunnen rood gedrag als dominant ervaren. En wat te denken van succeservaringen binnen teams? Oranje gedreven mensen zijn gericht op het behalen van resultaten. Zij laten graag hun succes zien, iets waar groen– en turquoise gedreven mensen zich vaak aan kunnen storen. Je ziet, er gebeurt veel tussen mensen. Dit kan zorgen voor een veranderende dynamiek.
6. Kijk hierbij ook naar de draaglast én naar de draagkracht van mensen in teams. In teams zie je vaak werknemers die door een te groot verantwoordelijkheidsgevoel meer werk naar zich toetrekken dan nodig is, terwijl andere teamleden hier mogelijk iets te gemakkelijk mee omgaan. Werk aan een betere balans door hier inzicht in te krijgen en dit bespreekbaar te maken in het team.
7. Hoe gaat het met de communicatie tussen mensen en op de werkvloer? Begrijpen mensen elkaar wel goed? Kunnen zij door gedeelde drijfveren, gedeelde waarden, gedeelde doelen, en/of bijvoorbeeld gedeelde werkgerelateerde interesses met elkaar communiceren? Dan heb je een mooi startpunt voor verbetering. Of missen deze schakels? Krijg hier inzicht in. Onderzoek wat er speelt en neem stappen om problemen bespreekbaar te maken en de onderlinge communicatie te verbeteren.
*) Van 2014 tot en met 2017 heeft het ministerie van SZW de Week van de Werkstress georganiseerd. Een brede campagne die veel werkgevers en werknemers heeft bereikt en heeft gestimuleerd om werkstress bespreekbaar te maken en aan te pakken. Sinds 2018 heeft OVAL in samenwerking met TNO de organisatie van de Week van de Werkstress overgenomen. Het ministerie van SZW was wel beleidsmatig betrokken. De focus is sinds 2018 verlegd van werkstress naar werkplezier, preventie en ontwikkeling. Belangrijke factoren om werkstress te voorkomen.
